ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

Πρώτο βήμα πριν από κάθε καλλιέργεια, είναι η κατανόηση του τύπου των χωμάτων των χωραφιών σας,  τα πλεονεκτήματα αυτών για την συγκεκριμένη καλλιέργεια, πως μπορείτε να εξαλείψετε τα μειονεκτήματα τους, αλλά και πως μπορείτε να βελτιώσετε τις αδυναμίες τους.

Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, ο παραγωγός θα πρέπει να γνωρίζει ότι όλα τα εδάφη είναι ένας συνδυασμός διαφορετικών μεγεθών σωματιδίων, το ποσοστό των οποίων μπορεί να αλλάζει δραστικά τις ιδιότητες και τα πλεονεκτήματα των χωμάτων του χωραφιού σας.
Αυτή η χωματική σύνθεση είναι γνωστή ως η «υφή» του εδάφους και κατηγοριοποιείται με βάση την αναλογία της άμμου, της λάσπης και του πηλού.
Οι όροι άμμος, λάσπη και πηλός αναφέρονται στο μέγεθος των σωματιδίων του εδάφους. Τα σωματίδια άμμου είναι τα μεγαλύτερα και πιο στρογγυλά από τα τρία, ενώ ο πηλός είναι ο μικρότερος, ο πιο λεπτός και ο πιο επίπεδος. Οι διαφορές μεταξύ αυτών τα σωματιδίων, καθορίζουν και τα χαρακτηριστικά του εδάφους σας.

Όπως προαναφέρθηκε, τα σωματίδια άμμου είναι μεγάλα και στρογγυλά – δημιουργώντας έτσι μεγάλους πόρους και κοιλότητες. Αυτές οι κοιλότητες γεμίζουν αέρα, προσφέροντας στα φυτά άφθονη παροχή οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα. Ωστόσο, επειδή οι κοιλότητες είναι τόσο μεγάλες, δεν μπορούν να συγκρατούν το νερό το οποίο «στραγγίζεται» έξω από την κοιλότητα, καθιστώντας γρήγορα το αμμώδες χώμα στεγνό κάτι που δημιουργεί περιβάλλον ξηρασίας για τα φυτά – με ότι αυτό σημαίνει.

Το δεύτερο κύριο χαρακτηριστικό των εδαφών μας, είναι τα σωματίδια αργίλου τα οποία είναι πολύ μικρά και επίπεδα, κάτι που γίνεται αιτία να «στοιβάζονται» και να κολλάνε μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι το νερό δεν μπορεί να κυκλοφορήσει εύκολα και γρήγορα μέσα στο χώμα και έτσι συγκρατείται στην επιφάνεια. Γι’ αυτό τον λόγο, το πηλώδες χώμα δεν χρειάζεται να ποτίζεται τόσο συχνά όσο τα άλλα είδη χωμάτων. Ωστόσο – δεδομένου ότι τα σωματίδια κολλάνε μεταξύ τους – το πηλώδες χώμα συμπυκνώνεται και επειδή τα σωματίδια του εδάφους είναι τόσο σφιχτά κολλημένα μεταξύ τους, δεν αφήνουν χώρο για πολλές κοιλότητες. Αυτό με την σειρά του πνίγει το φυτό, καθώς δεν φτάνει αρκετός αέρας στις ρίζες και συνεπώς στερείται οξυγόνου.

Το παραπάνω δεν είναι το μόνο μειονέκτημα, καθώς το συμπυκνωμένο έδαφος μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και την κίνηση γαιοσκωλήκων στο έδαφος, κάτι που μπορεί να έχει περαιτέρω καταστροφικές επιπτώσεις στα φυτά.

Όπως αναφέρθηκε, τα περισσότερα εδάφη είναι ένα μείγμα άμμου, λάσπης (πηλού) και αργίλου. Οι μεταξύ τους αναλογίες και ο όγκος των τριών αυτών στοιχείων χαρακτηρίζει τις συνολικές ιδιότητες του εδάφους. Είναι λοιπόν εύλογο ο παραγωγός να αναρωτηθεί: Πώς ξέρω τι είδους χώμα έχω;

Ένας εύκολος τρόπος για να προσδιορίσετε την «υφή» του εδάφους σας, είναι να το νιώσετε με τα χέρια σας.

• Πάρτε λίγο χώμα στη χούφτα σας και ρίξτε λίγο νερό επάνω του, μέχρι να βραχεί αρκετά για να μπορέσετε να πλάσετε μια μπάλα. Εάν το τρίψετε στα δάχτυλα σας και το αισθανθείτε σαν χαλίκι, τότε το χώμα είναι αμμώδες.

• Εάν το χώμα είναι πηλώδες, τότε η μπάλα αυτή θα είναι σαν λίπος όταν είναι υγρή, αλλά όταν στεγνώσει θα γίνει σαν αλεύρι.

• Επίσης, αν το χώμα σας αποτελείται στην πλειοψηφία του από σωματίδια λάσπης, τότε το έδαφος θα σχηματίζει μπάλες όταν είναι υγρό, αλλά αν προσπαθήσετε να το πλάσετε σε κυλινδρικό σχήμα θα ραγίσει ή θα σπάσει.

• Τέλος, το πηλώδες χώμα δίνει την αίσθηση του λιπαρού ακόμη και όταν στεγνώσει / Μπορεί να σχηματίσει μια μπάλα όταν είναι υγρό  / Δεν σπάει όταν το πλάσετε σαν μια μακριά κορδέλα.

Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την υφή του εδάφους. Μπορούμε όμως να αλλάξουμε την δομή του, βελτιώνοντας το με συμπληρωματικά στοιχεία.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο «δομή»?

Η δομή του εδάφους αναφέρεται στη διάταξη των σωματιδίων της άμμου, λάσπης και αργίλου. Συμπληρώνοντας ή και τροποποιώντας την εν λόγω δομή, μπορούμε να ξεπεράσουμε μερικά από τα μειονεκτήματα της «υφής» του εδάφους των χωραφιών μας. Η καλή δομή του εδάφους χαρακτηρίζεται από μια ποικιλία πόρων και κοιλοτήτων, σε διάφορα μεγέθη.

Ως Ιδανικό έδαφος, θα χαρακτηρίζαμε το έδαφος του οποίου ο μισός όγκος του είναι κενά διαστήματα (από πόρους και κοιλότητες) μεταξύ των σωματιδίων του εδάφους,  τα οποία είναι γεμάτα με αέρα (οξυγόνο), νερό και διοξείδιο του άνθρακα.

Η επιθυμητή δομή του εδάφους είναι να είναι κοκκώδες ή σαν χωμάτινα ψίχουλα, με μεγάλες συγκεντρώσεις χωμάτινων μιγμάτων. Το χώμα στα εδάφη με τέτοια δομή κατά την καλλιέργεια, φαίνεται αραιό και αφράτο.

Αυτά τα εδαφικά μείγματα είναι χωματικές συγκεντρώσεις, που συγκρατούνται μεταξύ τους από ριζικές τρίχες, απόβλητα βακτηρίων και μύκητες. Οι συστάδες των χωματικών μειγμάτων, και συγκεκριμένα, τα υδατοστατικά μείγματα είναι σημαντικά για την υγεία του εδάφους αφού του επιτρέπουν να αντιστέκεται σε ακραίες καιρικές συνθήκες – για παράδειγμα, δεν επιτρέπουν την συμπύκνωση του εδάφους κατά τη διάρκεια ισχυρών βροχών – ή αποτρέπουν την δημιουργία ρωγμών κατά τη διάρκεια της ξηρασίας.

Μπορούμε να καταλάβουμε αν ένα χώμα είναι κακής ποιότητας, αφού κατά τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες ξηραίνεται και κομματιάζεται, ενώ μπορεί να συγκρατήσει ή και να λιμνάσει πολύ νερό μετά από μια ισχυρή βροχή.

Επίσης, αν τα χώματα είναι καλής ποιότητας θα φανούν κατά την επεξεργασία – καλλιέργεια τους, αφού τόσο το όργωμα όσο και το άνοιγμα τρυπών είναι εύκολο όταν το χώμα είναι είτε υγρό είτε και ξηρό. Ένα φτωχό χώμα είναι συνήθως συμπιεσμένο και σκληρό, καθιστώντας δύσκολο το όργωμα και το σκάψιμο.

Μπορούμε να βελτιώσουμε την δομή του εδάφους, με την προσθήκη οργανικών στοιχείων και βιοδιεγερτών.

Ένας άλλος τρόπος βελτίωσης της Δομής του εδάφους είναι η μείωση της συχνότητας καλλιέργειας, για να επιτρέψουμε τον σχηματισμό και την διατήρηση των χωματικών μειγμάτων, καθώς η επαναλαμβανόμενη καλλιέργεια μπορεί να διασπάσει τα παραπάνω μείγματα και να μειώσει την δύναμη και καταλληλότητα του εδάφους.

Η προσθήκη οργανικής ύλης στο έδαφος, μπορεί να βελτιώσει την ικανότητα του εδάφους στην κατακράτηση νερού, στην ενίσχυση της δυνατότητας παροχής θρεπτικών συστατικών και στην υποστήριξη μικροοργανισμών του εδάφους.

Η οργανική ύλη περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία ουσιών που μπορούν να προστεθούν στο έδαφος και περιλαμβάνει φυτικές & ζωικές ύλες, καθώς και μικροοργανισμούς.  Τα παραπάνω, μπορούν να προστεθούν στο έδαφος για να αλλάξουν τις φυσικές του ιδιότητες, προς όφελος της ανάπτυξης των φυτών.

Οι πιο συνηθισμένες πηγές οργανικού υλικού είναι οι βιοδιεγέρτες και τα οργανικά προσθετικά στοιχεία.

• Εδάφη πλούσια σε οργανική ύλη έχουν συνήθως σκούρο χρώμα και εκπέμπουν ισχυρή, γήινη μυρωδιά.

• Επίσης το χώμα δεν πρέπει να έχει στάσιμο νερό – το νερό πρέπει να απορροφάται και να αποθηκεύεται στους πόρους και τις κοιλότητες των σωματιδίων του εδάφους.

• Τέλος, εάν τρίψετε το χώμα στα δάχτυλά σας, θα πρέπει να φαίνεται ότι περιέχει χωματικά ψίχουλα.

• Εάν το χώμα σας μυρίζει ξινίλα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι δεν επιτυγχάνεται καλή κυκλοφορία του αέρα ή ότι το χώμα σας είναι πολύ σκληρό και είναι μια ένδειξη ότι το χώμα σας χρειάζεται επιπλέον οργανική ουσία.

Είναι εσφαλμένη η αντίληψη ότι η προσθήκη άμμου σε αργιλώδες έδαφος θα αυξήσει την ικανότητα πρόσληψης νερού. – Ακόμα κι αν είναι αλήθεια ότι η αύξηση του ποσοστού άμμου θα προσφέρει βελτιωμένη «υφή» εδάφους, η κατευθείαν ανάμειξη άμμου με πηλό μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα. Ο πηλός μπορεί να κολλήσει στα σωματίδια της άμμου δημιουργώντας μια ουσία που μοιάζει με τσιμέντο.

Αντ ‘αυτού, ένα αργιλώδες έδαφος αναμεμιγμένο σε σωστές αναλογίες με άμμο μπορεί να υποκαταστήσει σε κάποιο βαθμό τον υπάρχοντα πηλό.